4 febreiro, 2009 | 23:15:00
Entrevista a Catuxa Seoane: ”a biblioteca 2.0 non é cuestión de poder, senón de querer”
Os pasados días 19 e 20 de xaneiro, estivo na
UVigo impartindo un curso sobre "Biblioteca 2.0" ao persoal da Biblioteca Universitaria,
Catuxa Seoane, unha das principais expertas en España e en Galicia sobre a biblioteca 2.0. Aproveitando a súa estancia no campus, mantivemos con ela unha breve entrevista sobre o 2.0 e as bibliotecas. Licenciada en Documentación por la Universidad Carlos III de Madrid, e actualmente bibliotecaria do sistema de Bibliotecas Municipais de A Coruña,
Catuxa Seoane é tamén editora do
blog Deakialli Documental, un dos blogues de referencia no campo da biblioteconomía, a documentación e a biblioteca 2.0.
Catuxa, como iniciaches a túa traxectoria no mundo da web 2.0 e, sobre todo, da biblioteca 2.0?
A miña incursión e coñecemento do mundo da Web 2.0 vai intimamente ligado ao meu
blog. Cando a miña compañeira de
blogging, Vanesa, e mais eu comezamos
Deakialli, alá polo 2003, descoñecíamos por completo no mundo no que nos estabamos metendo. Na vida oìmos falar da Web 2.0. Co tempo, no noso arredor a Web 2.0 fixose unha realidade latente e a etiqueta 2.0 inundou todos os servizos web de nova creación, moitos deles encabezados por Google coas suas aplicacións de traballo en liña en detrimento das de escritorio. A Web 2.0 meteuse na miña vida, simplificou o meu traballo, aforroume tempo, axudoume a ampliar a miña rede de contactos e, ademais, é divertida. De aí que as súas bases sexan as mesmas que as da nova filosofia de biblioteca, a "biblioteca 2.0" , tan ben definida por
Michael Casey e maxistralmente simbolizada nos gráficos de
Didac Margaix: arquitectura da participación, a web coma plataforma e compartir e remezclar a información.
Cal sería a túa definición de biblioteca 2.0?
Básicamente unha biblioteca 2.0 e aquela na que un usuario recibe o mesmo trato e os mesmos servizos entrando pola porta da biblioteca que accedendo a ela a través da sua páxina web. O concepto de "biblioteca 2.0" é o nome dado as bibliotecas e centros de información que souberon adaptarse aos usuarios reais do século XXI: nativos dixitais e inmigrantes dixitais ansiosos de aprender, actualizando e redeseñando os seus servizos contando coa colaboración dos usuarios e aproveitandose da "sabedoría das multitudes". Son bibliotecas 24/7, abertas 24 horas, 7 días á semana. Bibliotecas que entenden que os seus usuarios son calquer cidadán que accede a web da biblioteca (entendendo por web da biblioteca a virtualización total desta, e non só un mero directorio de servizos e teléfonos) dende o outro punto planeta ás 4 da mañá, ou o veciño de en fronte que vai todos os días fisicamente ao centro a ler a prensa ou a descargarse un libro no seu e-book.
Na túa opinión, a biblioteca 2.0 veu para quedar ou é unha moda? Dito doutra forma: as bibliotecas van quedar suxeitas a sistemas de versionado ao xeito das aplicacións informáticas?
Penso que é mais cunha moda, é un novo modo de entender os servizos bibliotecarios, un novo modo de interactuar cos nosos usuarios. Estamos ante un cambio de paradigma que implica un cambio de actitude. A moda é aplicarlle a etiqueta 2.0 a todo o que sae novo, e se co tempo chégase a falar (como xa está a pasar coa Web 3.0) de "biblioteca 3.0" , quererá dicir que fumos capaces de evolucionar como profesionais e que temos ante nos novos retos que benvidos sexan.
Dende 2006 impartes conferencias e cursos, participas en charlas, intervés en mesas redondas sobre a biblioteca 2.0… Imaxínome que toda esa actividade permitiuche captar o grao de penetración do "dospuntocerismo" nas bibliotecas. Desde esa experiencia acumulada, cal cres que é o grao de "dospuntocerismo" nas bibliotecas universitarias españolas en xeral, e galegas en particular?
O último Fesabid, hai dous anos, supuso un punto de inflexión no tema da biblioteca 2.0 no noso país. As comunicacións (que non as ponencias) trataban na maior parte de expoñer a aplicación dos servizos da web 2.0 nas bibliotecas e centros de información. Entre os asistentes notouse un certo interese en coñecer mais sobre a biblioteca 2.0 e, a partir de aí, non houbo plan de formación ou congreso do noso ámbito que non incluira algún curso, seminario, conferencia, etc. sobre a biblioteca 2.0. Hoxe o interese segue latente.
O grado de implantación é moi variable dependendo do tipo de biblioteca e do país. Paradoxicamente en España, o gran impulso dérono as bibliotecas escolares, especialmente en Galicia, onde contamos cunha importante rede de bibliotecas escolares
dospuntoceristas, e as bibliotecas públicas (sobre todo as mais pequenas enseguida souberon ver as grandes posibilidades da web 2.0 nas bibliotecas, axudandolles a sacar partido dos escasos recursos económicos e humans). Sen embargo, as bibliotecas universitarias tardaron moito mais en convencerse das aplicacions da Web 2.0, quizais por problemas burocráticos. Costoulles subirse ao carro . A Web 2.0 é mais viable en entornos pouco xerárquicos en tanto que hai que convencer a menos persoas para probar, trastear e poñer en marcha un servizo 2.0. Pero agora están recuperando o tempo perdido con creces e de Galicia saiu o primeiro
blog dunha biblioteca universitária (a
Biblioteca da Escola Superior de Arquitectura da UDC). Xa podemos dicir que hai bibliotecas universitarias moi convencidas e facendo cousas interesantes coa Web 2.0. que, ademais, son un referente para o resto da comunidade universitária. Neste sentido destacan especialmente as
bibliotecas da Universidad de Sevilla, auténticos laboratorios da web 2.0 na biblioteca universitaria.
Ao rematar o curso citaches unha frase atribuída a Tomas Edison: "os que din que algo é imposible non deberían molestar nin interromper aos que o están facendo"... Cales cres que son os principais obstáculos para a xeneralización da biblioteca 2.0?
A cita escoiteina na ponencia de Didac Margaix no Congreso de Bibliotecas Públicas celebrado este setembro en A Coruña. Na miña opinión, co primeiro que tropezamos cando queremos poñer en marcha algun servizo 2.0 nas bibliotecas é con nós mesmos, os propios bibliotecarios, que seguimos empeñados coas regras de catalogación, os encabezamentos de materias, os tesauros, etc., e vemos aos usuarios con recelo, sen confiar nas posibilidades de aproveitarnos da sua experiencia, da "sabedoría das multitudes".
A web 2.0 ten as súas luces e as súas sombras e cabe pensar que o mesmo ocorre coa biblioteca 2.0. Que vantaxes e que riscos leva a biblioteca 2.0?
A principal vantaxe é que a biblioteca 2.0 é posible se queres. Non é unha cuestión de poder, senón de querer, de confiar no usuario de estar disposto a interacturar, xogar cos usuarios. Non require de coñecementos técnicos, nin de inversións económicas, etc. A outra gran vantaxe é precisamente a gran repercusión que ten na sociedade e nos usuarios todo o que leva a etiqueta 2.0; podemos aproveitarnos de esa moda e lanzar con gran acollida os nosos novos servizos.
Entre os riscos destacaría o desbordamento que pode supoñer o lanzamento dun servizo, morir de éxito, non saber xestionar a participación dos usuarios ou implementar os novos servizos e aplicacións sen que iso vaia da man dunha politica de formación de usuarios acordes aos novos tempos, esquecendonos de albabetizar e capacitar no uso aos usuarios.
Moitas grazas, Catuxa
Grazas a vos.
